Meneer de president, goeiemorgen...

———————

——————-

(Inspiratie: Boudewijn de Groot en, vooral, Lennaert Nijgh.) 

MENEER DE PRESIDENT, GOEIEMORGEN

Meneer de president, goeiemorgen,

fijn geslapen in je mooie droompaleis?

Die lijken op het slagveld, niet geborgen,

brengen jou toch als groot man niet van de wijs?

Die kraters van jouw machtige raketten,

de volle schuilkelders in weer zo’n vage stad,

Dat rare volk dat zich steeds maar blijft verzetten,

Doen je vast niet denken aan jouw Leningrad. …

Al die moeders, het is jou om het even,

in Koersk, Smolensk en Wolgograd.

Die willen weten waar hun zonen zijn gebleven,

meneer de president, ach wat.

Vanaf de allereerste dag door jou bedrogen,

gesneuveld in de verre modder en de kou.

Het waren jochies nog met bleke, bange ogen,

meneer de president, ach nou.

En als straks je fijne troepen paraderen,

ter viering van die zege ooit op 9 mei,

Met wat minder generaals om jou te eren,

trekt wat nog rest toch maar weer mooi aan jou voorbij.

Je religieuze vrienden met hun grote dromen,

de redding van het christendom zijn zij.

Brand een kaarsje met hen voor hun derde Rome

en denk daar half Europa dan nog bij. 

Waarschuw telkens weer voor het weke Westen,

waar decadentie het steeds wint van pure kracht.

Wat goed is voor het land weet jij het beste,

Vrije verkiezingen is iets waar jij om lacht.

Met rijke makkers en je tientallen miljarden,

met gas en olie voor nog minstens duizend jaar,

en je jachten, je paleizen en je garde.

En denk vooral niet aan die laatste tsaar. 

Hij beschermt ons tegen nog veel meer ellende,

voert ons terug naar onze grenzen van weleer.

Hij hoedt ons voor die bruine NAVO-bende;

onze president - zo’n peer!

————-

Hier het - niet te overtreffen - origineel:

Afgevaardigde Darja Besedina vertelt de dieven van Poetin waar het op staat

———————-

View fullsize

———————

Eindelijk kan ik weer eens een stukje schrijven met vieze woorden erin. Dat vind ik leuk – en mijn lezers ook; dat soort stukjes – dat kan ik keurig nagaan – behoren tot de populairste op dit blog.

Dat ik me weer eens op taalkundig-scabreus terrein kan begeven, is te danken aan Darja Besedina, afgevaardigde van de partij Jabloko in de Moskouse stadsdoema. Daar werd onlangs het voornemen besproken om het aantal termijnen van president Vladimir Poetin terug te zetten naar nul, zodat hij - onoverkomelijke fysieke problemen daargelaten – gewoon tot 2036 kan blijven zitten waar hij zit. Dit politieke huichelstukje wordt in het Russisch aangeduid met het woord обнуление/obnoelenije, en in het Nederlands (en in het Engels, dat maakt tegenwoordig steeds minder uit) met reset. 

Maar laten we, voordat we over de vieze woorden beginnen, eerst even luisteren naar wat Besedina (1988) vindt van die reset. In duidelijke (nette) taal sprak zij de leden van de lokale doema toe. (Onder het filmpje heb ik een paar zinnen vertaald.)

“De macht in ons land is al vele jaren in handen van één gecorrumpeerde clan met president Poetin aan het hoofd. / Ze bedriegen de bevolking van Rusland en zaaien angst. / Ze stelen geld. De overheidsmachine is van onder tot boven gecorrumpeerd. / Ze vermoorden mensen. De siloviki (een verzamelnaam voor de geheime dienst, het leger en de hoogste juridische instellingen – EH) zijn veranderd in waardige voortzetters van de zaak van de NKVD. /  Het verschrikkelijkste is dat zij ons land van zijn toekomst beroven. / [Vladimir Poetin] heeft het instituut van democratische, eerlijke verkiezingen vernietigd om de macht met beide handen vast te houden. / We moeten deze schandelijke bladzijde van de geschiedenis omslaan. Ik zal tegen stemmen.”

—————————

Bravo Darja, je moet maar durven. En alles dus, zoals ik al opmerkte, in nette bewoordingen. Maar kijkt u nu even naar het opschrift op haar T-shirt: Öбнулись / Öbnoelis… Eh, tja, hoe leg ik dat nu uit. Het betreft hier een nieuw woord, dat zeer snel na de reset, de obnoelenije dus, het Russische internet overvloog. U ziet, de twee woorden lijken erg op elkaar, maar qua betekenis staan ze nogal ver van elkaar af. Die O met een umlaut bestaat in het Russisch helemaal niet, maar elke Rus begrijpt dat door die twee puntjes het accent van de derde lettergreep (obnoelénie) naar de eerste verspringt. Verder hoort elke Rus in gedachten (vraag me niet hoe dat linguistisch-fonetisch precies werkt) meteen ook een J, voorafgaand aan die Ö: Jóbnoelis. En hoe gaan we dat dan vertalen… Daarbij moet worden opgemerkt dat het Russisch qua onwelvoeglijk taalgebruik op een wat ander niveau zit dan het Nederlands – een hoger of lager niveau, dat is maar hoe je het bekijkt. Waar wij met allerlei ziektes in de weer gaan, brengt het Russisch het werkwoord jebat/neuken in stelling, en vaak ook, al dan niet in combinatie daarmee, alle geslachtsdelen die daarbij komen kijken. Het nieuwe woord Öбнулись slaat op de machthebbers, die zijn ‘Van de pot gerukt’, zo zou je het kunnen vertalen. Maar u voelt zelf wel aan, dat dekt de lading niet. Zal ik dan, qua vertaling, maar kiezen voor een variant waarin het Russisch en Nederlands harmonieus samengaan? Ik zeg: ‘Van de pot geneukt.’ En met die tekst op haar T-shirt spreekt Darja de geachte afgevaardigden toe.      

View fullsize

De voorzitter brengt nog een voorstel in stemming om de reglementencommissie naar de “nogal scherpe bewoordingen” (in de tekst, niet op dat shirt) te laten kijken. Zijn die niet in strijd met de wet? Het voorstel wordt verworpen. (Terwijl er volgens mij 14 stemmen voor zijn en 12 tegen, kennelijk een onvoldoende meerderheid, de Doema-procedures zijn mij niet bekend.) Daarna komt een afgevaardigde van Poetins partij Verenigd Rusland aan het woord die het bovenste knoopje onder zijn das niet dicht heeft – wat mij altijd meteen achterdochtig maakt. Volgens hem weerspiegelt het woord op het T-shirt van Besedina haar psychische gesteldheid. De volgende afgevaardigde, van de KPRF, vindt het opmerkelijk dat men valt over dat ene woord, maar dat de inhoud van haar toespraak niet wordt besproken. Nee, de meeste afgevaardigden, en zeker die van Verenigd Rusland, kijken wel uit. En waarom, dat moge blijken uit een venijnige ontmaskering van een van die afgevaardigden door Aleksej Navalny.

Het betreft Ljoedmila Stebenkova (Verenigd Rusland), die sinds 1993 een zetel bezet in de stadsdoema. Zij stuurde een tweet de wereld in met een foto van Besedina in haar veelzeggende T-shirt: “Zo verscheen Darja Besedina, protégee van Navalny, die dankzij hem*) afgevaardigde geworden is in de MGD (Moskouse Stadsdoema – EH). Is dat zijn Prachtige Rusland van de Toekomst?”

Navalny twitterde terug: “Beste afgevaardigde Stebenkova, het uiterlijk van afgevaardigde Besedina houdt mij veel minder bezig dan de bron van de inkomsten waarmee u twee appartementen van 100 m2 hebt gekocht, boven elkaar, en die hebt samengevoegd tot een super elite-appartement van twee verdiepingen. In het Prachtige Rusland van de Toekomst wordt u dat afgenomen en belandt u voor de rechter.”

Kijkt u vooral, om een beter beeld te krijgen van mevrouw Stebenkova, naar onderstaand filmpje dat Navalny (bovenste knoopje dicht!) over haar maakte. Het is gênant en ontluisterend. Vanaf 2.57 wordt het interessant:

Stebenkova zit in de stadsdoema als afgevaardigde voor Ljoeblino, een morsige buitenwijk waar ze aan het begin van haar lange politieke loopbaan nog woonde. In het filmpje is te zien hoe ze bewoners daar vertelt dat ze helaas gedwongen was te verhuizen (“Mijn familie-omstandigheden waren sterk gewijzigd … Ik moest verhuizen, hoewel ik erg van mijn wijk hield.”). Ze belandde in het centrum, waar het haar helemaal niet bevalt (“Er is niet eens een binnenplaats.”). En vervolgens laat Navalny even zien hoe de woonomstandigheden van afgevaardigde Stebenkova zich sinds haar eerste verhuizing hebben ontwikkeld. Kort samengevat: ze bezit inmiddels drie appartementen (twee daarvan, in één flatgebouw, gekocht binnen vier dagen na elkaar, zijn samengevoegd tot één appartement), met een totale oppervlakte van zo’n 375 m2. Stebenkova’s eerste flatje in Ljoeblino telde 38 m2. Met enkel haar ‘eerlijke’ salaris als afgevaardigde heeft ze dit niet kunnen betalen. De onontkoombare conclusie: mevrouw Stebenkova is corrupt en behoort tot de kaste van onaanraakbaren die, aangevoerd door Poetin, Rusland in haar macht heeft, en die door Darja Besedina in duidelijke taal de waarheid wordt gezegd.   

———————

*) Een verwijzing naar Navalny’s strategie van ‘slim stemmen’, bedoeld om de suprematie van Verenigd Rusland bij regionale verkiezingen te doorbreken

Poetins schijnstabiliteit

—————-

View fullsize

Jarenlang werd de Russische president Poetin in eigen land – en ook door zijn verstehers in het Westen – geprezen om de stabiliteit die hij zijn land had gebracht. Tegen de achtergrond van de chaotische, voor menig Rus angstaanjagende jaren negentig, was die lof begrijpelijk. Het contrast met de verwarrende jaren die volgden op het uiteenvallen van de USSR, verklaarde in elk geval de enorme waarderingscijfers die de president in de eerste tien jaar van deze eeuw in eigen land ten deel vielen.

Inmiddels liggen de jaren negentig twintig jaar achter ons. Hoog tijd om de vraag te stellen: hoe stabiel is de situatie in Rusland nu werkelijk? Hoe rustig is het vaarwater waarheen het land is gedirigeerd dan wel afgedreven? Ik vrees dat er sprake is van schijnstabiliteit. Onder de oppervlakte, achter de schermen, is een strijd gaande tussen clans die geen boodschap hebben aan het welzijn van het vaderland. Zij zien met het naderende einde, in 2024, van Poetins laatste termijn vooral hun eigen economische (en misschien zelfs fysieke) welzijn – ten zeerste verbonden met het systeem dat door hun patroon is opgetuigd – in gevaar komen.

Er zijn onder Poetin geen instellingen van de grond gekomen die zouden kunnen bijdragen aan enige stabiliteit-op-langere-termijn – denk aan een onafhankelijke rechtspraak, aan een serieus te nemen parlement. De machthebbers in den lande zijn in de eerste plaats verantwoording schuldig aan de boven hen geplaatsten in de machtspiramide, niet aan hun kiezers. Er is geen heldere procedure voor de opvolging van de man aan de top. Ja, er zullen verkiezingen komen, maar de echte strijd zal achter de schermen plaatsvinden – sterker nog: die is al gaande.

De planeconomie van de USSR heeft plaatsgemaakt voor een claneconomie. Politiek en economie zijn zo hecht met elkaar verweven geraakt, dat de politieke dood van de ene clan het economische brood van de andere betekent. Het lijkt me geen recept voor algemeen welzijn en stabiliteit.

Hier moest ik aan denken bij het lezen van onderstaande uiteenzetting van Leonid Volkov, die deel uitmaakt van het team van politicus Aleksej Navalny. Hij bekijkt de huidige en komende ontwikkelingen in Rusland vanuit het perspectief van de elkaar bestrijdende clans. Een volledige verklaring voor de gebeurtenissen in Rusland biedt Volkov niet, naar mijn idee. En hij draaft misschien wat door (gaan er echt schoten vallen?, wordt de annexatie van Wit-Rusland echt als optie gezien?). Maar zijn perspectief lijkt me handzaam om de ontwikkelingen in Rusland in elk geval deels te duiden. (De jaartallen 2018 en 2024 die Volkov noemt, duiden op de laatste en volgende presidentsverkiezingen.)

—————————

Leonid Volkov - Een korte uitleg van alles wat er in Rusland op dit moment gebeurt en de komende vijf jaar gaat gebeuren.

View fullsize

Leonid Volkov

1. De Russische politieke elite in brede zin, met al haar clans, heeft de zin van haar bestaan al geruime tijd geleden teruggebracht tot

a) stelen
b) zichzelf in stand houden en zichzelf reproduceren.

2. Tot maart 2018 stond doelstelling b) voorop: er moesten nog zes rustige jaren worden gewonnen. Onmiddellijk na de herverkiezing van Poetin kreeg doelstelling a) prioriteit. Zes jaar is een lange termijn. Er kon uitgerust worden van de doelstelling om zichzelf in stand te houden en zichzelf te reproduceren en men kon zich vol overgave gaan bezighouden met diefstal. (In cijfers ziet dat er zo uit: het weggesluisde kapitaal bedroeg in 2017 volgens gegevens van de Centrale Bank 25 miljard dollar, in 2018 al 68 miljard – 2,7 keer zoveel.)

3). Het verschil tussen deze periode van diefstal en voorgaande vergelijkbare perioden zit ‘m in het feit dat de elite deze keer een vaag voorgevoel heeft dat dit weleens de laatste zou kunnen zijn. De rating van de bejaarde leider daalt, de politieke instabiliteit groeit en – het belangrijkste verschil met voorheen – het ontbreekt aan een doordacht scenario-2024. Althans, Poetin heeft zijn elites nog geen enkel scenario gepresenteerd. En als zij zelf nadenken, zien ze bij elk potentieel scenario grote problemen.

4. Bij afwezigheid van betere voorstellen of andere ideeën moet elk lid van Poetins elite die verantwoordelijk is voor de diefstal op een bepaald terrein (of dat een grondstoffensector is, een regio, bij overheidscontracten of een ander economisch gebied), er daarom simpelweg ernstig rekening mee houden dat deze vijf jaar de laatste zijn. En in die vijf jaar moeten de volgende doelstellingen worden bereikt:

a) zo veel mogelijk stelen
b) de buit legaliseren
c) de eigen veiligheid garanderen in het Rusland van na Poetin, hoe dat er dan ook bij zal staan.

5. En dat zijn ze aan het doen, zo goed als ze kunnen. En omdat de totale omvang van de taart aanzienlijk kleiner is geworden (en de tendentie vertoont om nog verder te krimpen), zijn de strategieën van de leden van de elites antagonistisch van aard. Daar zit de grootste verandering: tot 18 maart 2018 hadden ze allen een gemeenschappelijk doel (nog zes jaar winnen), maar nu hebben ze allemaal tegenstrijdige doelen (zo veel mogelijk jatten). Dat verklaart de explosieve verscherping van alle bestaande conflicten en het ontstaan van nieuwe, het ingang zetten van een ongehoord aantal strafzaken in het kader van conflicten binnen de elites. En zeer binnenkort gaat er ook geschoten worden.

6. Juist dat heeft de weg geplaveid voor het dramatische, totale verlies aan bestuurbaarheid in alle lagen van het door Poetin opgebouwde systeem. Elke Zolotov, Prigozjin of Setsjin gaat zijn gang en laat dingen gebeuren die een paar jaar geleden nog ontoelaatbaar waren. In die zin zijn de ingestorte ratings, de nederlagen bij regionale verkiezingen en overige ontwikkelingen van het afgelopen jaar niet de oorzaak, maar het gevolg van het verlies aan bestuurbaarheid.

View fullsize

Kargopol (provincie Archangelsk). Op de muur staat een protest tegen nieuwe vuilnisbelten in de regio voor Moskous afval.

7. Om de bestuurbaarheid te herstellen, moet Poetin zijn minions in de eerste plaats een helder, begrijpelijk en uitvoerbaar scenario-2024 presenteren. Eentje waarin ze allemaal geloven, zodat ze een beetje tot rust komen. Volgens het Kremlin – alles wijst daarop – kan het enige scenario dat daaraan voldoet verbonden zijn met het opslokken van Wit-Rusland in een Unie-staat. Dat dan aan de bevolking verkopen als de nieuwe Krim, het herstel van de USSR en het bijeenbrengen van Russische gebieden,  en dan het constitutionele probleem van de derde termijn in een klap oplossen. (Tussen haakjes merken we op dat er sprake is van een zeer heldere en angstaanjagende analogie. De Krim, een gebied van een buitenlandse staat, overwegend bevolkt door Russischtaligen, is Poetins Sudetenland, en Wit-Rusland, een complete buitenlandse, overwegend Russischtalige staat, is Poetins Oostenrijk.) Het probleem is alleen dat het nu geen 1938 is en dat een anschluss uiterst lastig te realiseren zal zijn. En het is natuurlijk ook volledig onaanvaardbaar voor de Wit-Russische elites. Vandaar het recente gedans van Poetin rond Loekasjenko en de recente handelingen en verklaringen van Loekasjenko.

8. Zolang Poetin zijn belangrijkste dienaren geen oplossingen toont voor het probleem-2024, leven zij met een zandloper in hun hoofd, die de zes jaar – vijf al! –  aftelt. En zolang is dat niet: ik zeg het nog een keer, er moet niet alleen gestolen worden, de buit moet ook gelegaliseerd, weggesluisd en in veiligheid worden gebracht.

9. Alleen vanuit die posities moet gekeken worden naar elk conflict tussen de oligarchen, de leden van leger en geheime diensten en ambtenaren, naar elk wetsvoorstel, naar elke publieke verklaring.

10. Een aanschouwelijk voorbeeld: het ‘soeverein’ maken van het [Russische] internet. Iedereen die de technische kant daarvan begrijpt, begrijpt ook dat daar miljarden dollars voor nodig zijn en op zijn minst 3-5 jaar. Maar dat is veel te lang, in zulke termijnen wordt niet meer gedacht. Daarom wordt er een hysterische en onwerkbare wet aangenomen, waar ze in technisch opzicht niets mee kunnen, maar waarmee voor 1 november 2019 wel 30 miljard roebel moet zijn binnengehaald. En voor dat snelle binnenhalen van die 30 miljard wordt die wet aangenomen, voor niks anders.

Dit is slechts één voorbeeld op een mij vertrouwd terrein, maar elk ander helder fenomeen van de laatste tijd (waarom was er zo’n haast met de pensioenhervorming?, waarom worden er zo koortsachtig nieuwe belastingen ingevoerd, ondanks alle politieke problemen die daaraan verbonden zijn?, waarom worden met spoed voor elke vierkante meter woonruimte hoge schattingen opgelegd en wordt elk stuk grond waar iets gestort kan worden met vuilnisbelten overdekt – ondanks de ‘vuilnisprotesten’ die het land overspoelen?)  – elk ander fenomeen dus van de laatste tijd laat zich goed verklaren binnen de kaders van het hierboven uiteengezette model.

Bron: hier

View fullsize

Sint-Petersburg

Minachtiging in Moskou: Halbe Zijlstra en de diepe kloof tussen Nederland en Rusland. (Met dank aan Aleksej Navalny.)

---------------------

Hoe zal er in de hogere Russische politieke kringen gereageerd zijn op het aftreden van onze minister Halbe Zijlstra? Die zijn biezen moest pakken, vanwege een leugen – een paar jaar geleden – over een ontmoeting met Vladimir Poetin? Het zal met een  mengeling zijn geweest van onbegrip en minachting. Een minister die opstapt vanwege een leugentje?

Terwijl het politiek einde van Zijlstra zich gisteren steeds nadrukkelijker aandiende, moest ik denken aan de politieke mores in Rusland, het land waar zijn vertrek onlosmakelijk mee is verbonden, en dat aan de vooravond nog wel van een bezoek datzelfde land.

Wie door Russische ogen naar Nederland kijkt, begrijpt Nederland niet. Wie door Nederlandse ogen naar Rusland kijkt, begrijpt Rusland niet. Om dat helder te maken is elk van de drie onderstaande filmpjes - met ondertiteling - al meer dan voldoende. Ze zijn alle gemaakt door het team van Aleksej Navalny, de criticus van Poetin cs, die door het Kremlin angstvallig buiten de komende presidentsverkiezingen wordt gehouden. Navalny trekt een beerput open van heb ik jou daar, met als mikpunten de Russische procureur-generaal Tsjajka, premier Medvedev en Poetin-vertrouwelingen Deripaska en Prichodko. Grootschalige corruptie, wanstaltige zelfverrijking en diefstal, gepleegd door lui die zonder enige scrupules hun land leegroven.

Nergens zijn de beschuldigingen die Navalny aanvoert op ook maar enigszins overtuigende wijze weerlegd. En de gevolgen? Dat zijn er niet of nauwelijks. De ontmaskerde oplichters en dieven (zo worden ze door Navalny consequent genoemd, en ik heb geen betere omschrijving) zitten gewoon nog op hun plek. Hooguit – ik kan het mis hebben – treedt Tsjajka wat minder in de openbaarheid. En de Russen die zich niet alleen door de tv laten informeren (de YouTube-filmpjes van Navalny zijn door miljoenen bekeken) zouden bij de verkiezingen misschien best hun stem willen laten horen, maar krijgen bij dat door het Kremlin geregisseerde toneelstuk daartoe niet echt de gelegenheid.

Halbe Zijlstra die – terecht, uiteraard – opstapt omdat hij een keertje heeft gelogen… Daar begrijpen ze in Moskou echt helemaal niks van.

Hoe dan ook, het is een goede aanleiding om Navalny’s werk nog eens op een rijtje te zetten. Hoe hij als president zou varen, dat durf ik niet te zeggen. Maar wat een lef heeft die vent! En verder prijs ik me gelukkig dat ik in een land leef waar een minister zich geen leugen (blootgelegd door een onafhankelijke pers) kan veroorloven.

(Voor ondertitels: klik in de zwarte balk op het radartje ('instellingen') > ondertiteling > Engels.) 

Hoe Poetins ‘ideologie van de belegerde vesting’ en de rehabilitatie van Stalin de ontwikkeling van Rusland in de weg zitten.

----------------

View fullsize

STALIN IS MET ONS!

Stalins systeem was niet alleen immoreel en misdadig, het was ook uiterst ineffectief en kostbaar. De stalinistische kenmerken van het moderne Rusland worden steeds sterker, en dat doet vrezen voor de toekomst van het land.

Leonid Gozman schreef onderstaand opiniestuk voor Forbes.

De overheid wordt er vaak van beschuldigd dat ze het stalinisme doet herleven. Dat houdt verband met twee zaken: ten eerste met de voorzichtige, maar consequente rehabilitatie van Stalin zelf, ten tweede met de afkeer van het huidige regiem. Tegenstanders gebruiken het woord ‘stalinisme’ niet om het regiem te karakteriseren, maar om hun negatieve houding ten opzichte van het regiem uit te drukken.

Daar komt dan steeds een voor de hand liggend antwoord op: dat niets in het land lijkt op de onderdrukking onder Stalin en zoiets, naar het lijkt, ook niet in de planning zit. En dat het dus laster is. Zoals de Sovjet-propagandisten zeiden: “In machteloze woede …”

Maar hoewel wreedheid en bloedvergieten zeer belangrijke eigenschappen waren van de Stalinperiode, bestond het systeem uit meer. Er waren andere zaken die voor het regiem kenmerkend waren. Hun samenhangende verschijning in de huidige tijd maakt de these van het herleven van het stalinisme zeer overtuigend.

View fullsize

Overwinningsdag (Sint-Petersburg, 2017) 

De mens als middel. In de ogen van de communistische leiders, net als in de ogen van de piramidenbouwers, waren mensen niet meer dan materiaal dat kon worden gebruikt. Dat kwam niet alleen naar voren in het schrikbarende aantal slachtoffers van de industrialisatie en de collectivisatie, maar in nog veel meer. Bijvoorbeeld uit de prioriteit van ‘Groep A’ (de productie van productiemiddelen) ten opzichte van ‘Groep B’ (productie van datgene wat mensen konden gebruiken). Zoals Vasili Aksjonov zei, de bolsjewieken hebben gedurende de tientallen jaren van hun bestuur niets gecreëerd voor “het kleine menselijke gemak”.

Het huidige niveau van levensgemak is niet de verdienste van de overheid, maar een gevolg van het feit dat, ondanks de voorwaardelijkheid van ons privé-bezit, de economie in grote lijnen functioneert als een markteconomie. De overheid zelf, die een militaristische begroting aanneemt, die het welzijn en zelfs het leven van mensen opoffert aan de eigen ambities en de belangen van de bestuurlijke elite (duidelijke voorbeelden zijn de contra-sancties, de ‘Dima Jakovljev-wet’, de sloop van kiosken), laat duidelijk zien dat – net als in de tijd van Stalin – mensen voor haar op de laatste plaats komen. De waandenkbeelden van de eigen grootsheid, de absolute soevereiniteit en, uiteraard, de eigen veiligheid, krijgen prioriteit.

Het controleren van gevoelens. Elke overheid controleert bepaalde aspecten van het gedrag van de burgers – van het gebod om te stoppen voor een rood licht tot aan sancties op samenwerking met een buitenlandse inlichtingendienst. Maar het communistische systeem probeerde niet alleen op tal van terreinen het gedrag te controleren, inclusief kledingstijl, haarlengte en het beroemde “Onze mensen gaan niet met een taxi naar de bakker”, maar ook de gevoelens, die ook overeen moesten stemmen met de canon.

Vandaag de dag schrijft een nieuwe, helemaal niet communistische overheid voor waarop, en op wat voor wijze, je trots moet zijn, en waarom, en op wat voor wijze, je moet rouwen. De repressieve wetten die het land als een golf overspoelen, hebben in veel gevallen betrekking op het bestraffen van gevoelens die vanuit de overheid bezien onaanvaardbaar zijn. Informele sociale controle komt de geschreven wetten te hulp. Een mening uiten die afwijkt van de ‘juiste’ is bij veel onderwerpen al uiterst lastig en psychisch niet ongevaarlijk. De angst is aan het terugkeren.

Vijanden rondom. De ideologie van de belegerde vesting is niet vandaag bedacht. Maar onder Stalin had ze een basis: de imperialisten haten ons, omdat wij staan voor de wereldrevolutie en de bevrijding van de onderdrukten. In de jaren na de Revolutie leken de leiders van het land echt te geloven dat de Westerse landen juist om die reden vroeg of laat de Sovjetunie zouden aanvallen.

De ‘belegerde vesting’ van vandaag is mentaal gevaarlijker dan die van toen. Volgens de overheidsconceptie haten ze ons gewoon, omdat we zijn zoals we zijn, vanwege de goedheid en het licht dat wij de ondankbare wereld brengen. Ze hebben ons altijd gehaat en wilden ons altijd vernietigen. Onze vijanden van vandaag zijn niet de heersende klassen, maar volken als zodanig – Engelsen, Georgiërs, Polen. De immanente haat tegen Rusland betekent dat oorlog of onvermijdelijk is, of slechts afgewend kan worden door voorraden droog kruit. Een vraag over, bijvoorbeeld, de kwaliteit van de gezondheidszorg wordt in deze context onpatriottisch.

Anti-intellectualisme. Stalin hield zijn negatieve houding tegenover intellect en opleiding niet verborgen. Hij noemde Boecharin “onze geletterde”, en noemde hem zo een vijand.

Voor de huidige overheid is het archaïsche een natuurlijke bondgenoot. In de vorm van een urenlange rij voor heilige relikwieën of in de vorm van een arbeiderscollectief van een fabriek met verouderde machines. De houding van de machthebbers tegenover intellectuelen is op z’n best waakzaam, en tegenover de plaatsen waar zij verblijven en worden voortgebracht – tegenover vooraanstaande onderwijsinstellingen en wetenschappelijke instituten – openlijk vijandig.

View fullsize

Moederland! Vrijheid! Poetin! (Sint-Petersburg, 2017)

Autocratie contra de wet. Onder Stalin stonden de grondwet en de wetten volledig los van de werkelijkheid. De wil van de leider en zijn landvoogden was allesbepalend. Het was een tot het uiterste doorgevoerde autocratie, waarvan Poesjkin ooit droomde dat die vernietigd zou worden.

Vandaag hebben de wetten en de grondwet ook een decoratief karakter. Het gaat niet alleen om het gecorrumpeerd zijn van de rechtbanken en van het strafrechtelijk systeem. Bij de concrete toepassing van het recht, en ook bij burgers die richtlijnen zoeken, is de positie van de leiding, in het bijzonder van de belangrijkste persoon, oneindig veel belangrijker dan welke juridische procedures dan ook. Zoals in de film Leviathan bestaat het recht slechts zolang het niet botst met de wensen of de belangen van de leiding.

Rechtssubjecten doen vrijwillig afstand van hun volmachten. Je kan je niet voorstellen dat de Staatsdoema een wetsvoorstel dat van de president komt, afwijst (ook al kunnen afzonderlijke parlementsleden, die met alle anderen hebben meegestemd, in privé-gesprekken hun onvrede uiten). En de Federatieraad heeft niet alleen unaniem de president het recht gegeven om buiten de landsgrenzen de strijdkrachten in te zetten, zonder daar een beperking in tijd of territorium aan te verbinden, maar heeft dat zelfs gedaan zonder ook maar een debat! De autocratie heeft natuurlijk nog lang niet het niveau bereikt als onder Stalin, maar de tendentie maakt indruk.

Illusie in plaats van werkelijkheid. Het Stalinsysteem berustte op een leugen. Het verleden en het heden werden verminkt. De productiecijfers van industrie en landbouw, militaire verliezen, demografische cijfers – alles was geheim, en wie een reëel beeld probeerde te geven, werd onderdrukt. Het volk kreeg die cijfers gepresenteerd waarvan de leiding vond dat het de juiste waren om te presenteren.

Dankzij de moderne technologie en de fundamenteel andere structuur van de samenleving is het niet meer mogelijk om zo ongegeneerd te liegen. Toch vervangt de moderne Russische overheid, gebruikmakend van een monopolie op de televisie, met behoorlijk succes het verleden van het land door een mythe die haar zelf goed uitkomt, vertelt ze over de successen van de ‘Russische wereld’ en de morele autoriteit van het land, doet ze aan de mensen gedane beloftes vergeten, verklaart ze mislukkingen aan de hand van intriges van binnen- en buitenlandse vijanden, en successen aan de hand van het persoonlijk ingrijpen en de wijsheid van één persoon. De mate waarin de werkelijkheid wordt verminkt, komt al in de buurt van wat in de tijd van Stalin gebeurde.     

Repressief apparaat. Het repressieve apparaat vormde de basis van het staatsbestel onder Stalin. De rol ervan werd daarna kleiner, het beperkte zich tot datgene waarmee het zich in feite dient bezig te houden.

De laatste jaren zien we de wedergeboorte van het repressieve apparaat. Er worden nieuwe structuren gevormd, de oude worden ruimhartig gefinancierd. Binnen het systeem van de macht wordt het steeds moeilijker om mensen te vinden die geen dienst hebben gedaan in de organen. Er wordt serieus gesproken over de presumptie van juistheid van alles wat medewerkers vanpolitie en justitie doen. In feite zijn zij allang bevrijd van de verantwoordelijkheid voor wreedheid en machtsmisbruik.

Wat valt er te verwachten? Stalins systeem was niet alleen immoreel en misdadig, maar ook uiterst ineffectief en kostbaar. Na een serie onsamenhangende en inconsequente pogingen tot zelfhervorming, stortte de staat die door Stalin was gemaakt ineen.

Door de sterker wordende Stalinistische kenmerken van het huidige systeem kunnen we niet optimistisch zijn over de toekomst. Het moderne Russische staatsbestel heeft geen mechanismen om zich te ontwikkelen, heeft zich gedistantieerd van het vooruitstrevende deel van de samenleving of staat daar zelfs vijandig tegenover, en is afhankelijk van de wil van één persoon. Het kan daardoor zomaar hetzelfde lot ten deel vallen als de staat, op de brokstukken waarvan het is gebouwd.

Vaarwel, groots Rusland

--------------------

Natalija Oss, Gazeta.ru, 6 februari 2009 *)

Ik zeg het maar meteen. Ik zeg het zonder omwegen. We hebben geen behoefte aan grootse omwentelingen, noch aan een groots Rusland. Dat hoeven we niet meer. Het is mooi geweest.

Ik persoonlijk heb een ander land nodig. Ik wil geen grootsheid, ik wil menslievendheid. Liefde van de staat voor zijn burgers. Patriottisme – dat is wanneer de burgers van hun land houden. En het omgekeerde, wanneer een land van zijn burgers houdt, dat is burgerfili – als dat woord bestaat.

Een groots Rusland is natuurlijk een prachtig ding. Feestelijk, stralend, keizerlijk. Omvangrijk, met een grote maat – van Moskou tot aan de verre grenzen. Luxe rondom, glamour, kapitalisering, intronisatie, spiritualiteit, verbondenheid, begunstigden (бенефициары). Een mooi ding, het bleef lang in de mode, maar je kan het niet meer dragen. Hongerige gastarbeiders uit naburige landen kunnen het in een donker straatje van je afpakken, ze kunnen je ook voor je harses slaan.

Het is tijd om te erkennen dat een groots Rusland niet meer past bij onze financiële mogelijkheden. En om eerlijk te zijn: ook niet meer bij ons geweten.

Begrijpt u, het is zinloos om te praten over de grootsheid van een land, waar bejaarden levend verbranden in een armoedig internaat. Waar in ziekenhuizen (in Moskou, niet ergens ver weg) vanwege beddentekort patiënten in de gangen liggen dood te gaan. Omdat er bijvoorbeeld geen plek is op de intensive care. Een wijkbureau van de politie, je wordt er eng van – wat een armoede. Er zitten jonge, prima kerels die hun best doen – maar te midden van het verval, de stof en de smerigheid van verwaarlozing. En dan beginnen wij tegen hen over corruptie.

Nou ja, u kunt mij zo een miljoen voorbeelden noemen.

Door Rusland reizen is verschrikkelijk. Niet vanwege onbegaanbare wegen. Maar omdat de aanblik ervan zo onverdraaglijk pijnlijk is.

Patriotten gaan naar Courchevel. Vanaf 1850 meter hoogte lijkt Rusland groots. Misschien, ik weet het niet.

De mythe van het grootse Rusland is vandaag de dag als een koffer zonder handvat. Zwaar om te dragen, maar jammer om weg te doen. Maar wegdoen moet. En wel nu.

We moeten niet langer met onze kop tegen de muur lopen, terwijl we proberen Amerika bij te benen en in te halen. We moeten die spijker helemaal in de muur slaan, zodat we er niet meer achter blijven haken. We moeten ophouden om ons te meten met wie dan ook (zelfs met onszelf van voor 1913) en gewoon beginnen met leven. En met werken, werken en ploegen.

We moeten niet langer geopolitieke illusies koesteren. Al dat hysterische kopen van loyaliteit – dan van Kirgizië, dan weer van Havanna of Loekasjenko – dat is hetzelfde als coca-cola kopen met geld dat bestemd was voor een schoolontbijt. We moeten alle puberale, groot-imperiale complexen achter ons laten. Het is helemaal niet noodzakelijk dat men bang voor ons is. Je kan geen beleid bouwen op angst en geld (wat de crisis ook wel bewijst). Ons beschavingsmodel heeft teleurgesteld, dáár zit de kern van de antipathie jegens Rusland. Dat model inspireert onze buren niet, onze partners niet en onszelf evenmin. We vinden onszelf niet aardig, wat kunnen we dan van anderen verwachten?

Als we ons dan echt met iemand willen meten, waarom dan niet met Zwitserland, waar de burgers voldaan zijn, goed geschoeid en verzorgd? Zullen we eens proberen om saai te leven, gewoon, om eens te kijken hoe het gaat? Leven zonder toestanden en theatrale effecten, zonder ongebreidelde zuippartijen, zonder dat je iemand absoluut wilt omleggen in de plee, zonder dat je vrouw absoluut koolsoep moet kunnen maken en van het vaderland moet houden?

Het pijnlijke en zelfs ietwat anekdotische van onze huidige toestand zit hem in het overduidelijke feit dat wij het verlies van het grootse Rusland al een jaar of twintig halsstarrig weigeren te accepteren. Dat is bij ons nog steeds een pijnlijke plek. Daarom richt ik mijn pijlen ook niet op “de regering” (zoals V.V. Poetin persoonlijk tegenwoordig wordt aangeduid), omdat er in acht jaar tijd helemaal niets is gedaan. Het probleem zit hem niet in V.V. Poetin. Het is een collectief onbewust willen zijn. Meteen toen er oliegeld beschikbaar kwam, is het land daarmee het gevoel gaan wegduwen – uit het bewuste naar het onbewuste – van een ramp die zich had voltrokken. We hadden geen zin in bouwen en aanleggen, graven en bewerken, optrekken en ontginnen. We wilden genezen van ons complex van imperiale minderwaardigheid. Onze kater wegspoelen met wodka, de grote bink uitgangen, iedereen een lesje leren.

In een toestand van euforie probeerden we indruk te maken. Kijk eens, wij hebben de grootste jachten, de weerzinwekkendste ambtenaren, de meest verdorven bourgeoisie en de spilziekste jongedames. Daar komt die massale, nationale glamour vandaan: de president is bezig indruk te maken op de internationale gemeenschap, de regering op de president, het zakenleven op de regering, de machtsministeries op het zakenleven, de werkende bevolking op de gepensioneerden, de gepensioneerden op de jeugd – en alle burgers stuk voor stuk op elkaar en op de buitenlanders. Vandaar die exorbitante budgetten en bestedingen, de inhaligheid en het smeergeld. Terwijl we niemand iets hoeven te bewijzen. En, nog belangrijker, je bewijst ook helemaal niets. De geschiedenis maakt het niets uit in wat voor houding wij ons presenteren – op onze knieën of rechtovereind staand.

[…] **)

“Zij hebben grootse omwentelingen nodig, wij een groots Rusland”, sprak de beroemde hervormer Stolypin, beroemd onder meer doordat hij met zijn hervormingen flink te laat kwam. De geschiedenis gaf hem geen kans – gaf hem niet de twintig jaar zonder omwentelingen waar hij zo van droomde. Precies het omgekeerde gebeurde: het grootse Rusland verdween, slachtoffer als het werd van een sociaal cataclysme. Het is trouwens goed mogelijk dat de Sovjetperiode een poging was om die verdwijning uit 1917 onopgemerkt te laten. Maar daar gaat het nu niet om.

Imperiums verdwijnen, zo gaat dat. Landen blijven over.

Als we nou eens probeerden om dat te erkennen? Erkennen, en eindelijk eens aan de slag gaan?

Ik persoonlijk heb een groots Rusland niet nodig. Ik wil een bloeiend, vrij, welvarend, veilig en sterk Rusland, dat in staat is om de eer, de waardigheid en het leven van zijn burgers te beschermen. Een voldaan (сытая), ja, voor alles een voldaan Rusland. Een bedreven, arbeidzaam, niet-drinkend, stevig gebouwd en deugdelijk in elkaar gestoken land, waar de ouderen trots kunnen zijn op het verleden en de kinderen kunnen geloven in de toekomst. Een echt Rusland.

-----------------

*) Aanvulling: Ik stuitte op bovenstaand artikel van Natalija Oss gisteren via Facebook. Ik ging er vanuit dat het een recente publicatie was, en zette bovenaan mijn vertaling automatisch als jaartal 2017. Bijna meteen werd ik er, ook via Facebook, door Ewoud van Hecke op gewezen dat het een artikel betreft uit 2009 … Acht jaar geleden dus. Ik laat het aan de lezer over om daar conclusies uit te trekken. Mij maakt het in elk geval niet optimistischer.

**) Eén alinea heb ik onvertaald gelaten, omdat ik die niet volledig begrijp. Die staat hieronder in het origineel. Voor de grote lijn van het artikel is de alinea niet essentieel.

Я, конечно, понимаю, почему мы попались в ловушку великой России. Ну, правда, идея обогащения, тем более такого карикатурно-омерзительного, за счет ближних и вопреки интересам страны не пошла у нас. Не та почва – религиозная, историческая, культурная. А идея великороссов на поверхности как будто лежит, легко поднимает с колен. Беда в том, что миф о великой России при наличии разоренной России работает против нее же, бедняги. Он годится только для того, чтобы откачивать деньги в чужие экономики и собирать коррупционную ренту, скажем вежливо. Жить в такой стране неуютно и небезопасно никому. Даже коррупционеру. Есть риск, что эта конструкция возьмет да накроется.

Hier het volledige origineel van het artikel.

De Russische internethit van het jaar – dankzij premier Medvedev op de Krim: “Er is geen geld.”

---------------------

Ooit, ooit komt er een tijd dat wij vol nostalgie zullen terugdenken aan premier Dmitri Medvedev. Die zo leuk in slaap kon vallen op de eerste rij, die zo klunzig kon dansen, zo stoer een combine kon besturen en zo gezellig een glas melk dronk aan het ontbijt met grote baas Poe. Premier Dmitri Medvedev … het woord stoethaspel is voor hém bedacht.

Eigenlijk wilde ik Medvedevs laatste prachtoptreden maar laten passeren, maar ik ben ingehaald door zanger/acteur Semjon Slepakov. Die schreef er een dodelijk lied over, dat tot in lengte van dagen aan Medvedev zal blijven kleven, en dat ik wel móest vertalen.

Hier eerst de aanleiding. Bij een bezoek aan de Krim krijgt de premier lastige vragen over pensioenen die achter blijven bij de prijsstijgingen. Hij weet niks beter te antwoorden dan: ”De pensioenen kunnen we nergens indexeren. Er is geen geld. Houdt u vol hier, ik wens u het allerbeste, een goede stemming en een goede gezondheid.” En weg is Medvedev.

En toen was internet aan de beurt. Ik beperk me maar even tot onderstaand geldbiljet (in de kleur van het 25-roebelbiljet uit de USSR), met enkele van Medvedevs Krim-citaten en het woordje zjopa (netjes vertaald; achterwerk).

En hier het lied van Semjon Slepakov. “Er is genoeg om trots op te zijn, maar er is gewoon geen geld." 

AAN HET VOLK

Здравствуйте, все российские люди, я - ваш премьер.
Goedendag, alle mensen van Rusland, ik ben uw premier
Чтобы жили вы лучше, мы приняли ряд эффективных мер. 
Om u een beter leven te bezorgen, hebben wij een reeks effectieve maatregelen genomen
Круглосуточно, не смыкая глаз, мы работали, 
We hebben gewerkt, de klok rond, zonder een oog dicht te doen
Занимались мы вашими нуждами и заботами. 
We hebben ons beziggehouden met uw noden en zorgen
И я рад сообщить вам итоги работы последних лет: 
En ik ben verheugd u de resultaten te kunnen melden van het werk van de afgelopen jaren
Результаты есть, просто денег нет. 
We hebben resultaten geboekt, alleen is er gewoon geen geld

Хорошего вам настроения;
Een goed humeur gewenst
Вы держитесь здесь, просто денег нет.
Houdt u vol hier, er is gewoon geen geld

Всё рассчитано, всё работает как часы у нас: 
Alles is becijferd, alles loopt als een trein
Продаётся лес, продаётся нефть, продаётся газ, 
Er wordt hout verkocht, olie verkocht, gas verkocht
Заключаются сделки крупные с иностранцами, 
Grote deals worden gesloten met buitenlanders
И текут отовсюду большие потоки финансов к нам. 
Grote geldstromen komen van overal onze kant op
Такого подъёма страна не видела много лет, 
Zo’n opleving heeft het land in jaren niet gezien
Чем гордиться - есть, просто денег нет. 
Er is genoeg om trots op te zijn – maar er is gewoon geen geld.

Хорошего вам настроения ...

В общем, такие у нас хорошие новости, 
We hebben dus goed nieuws allemaal
В отпуск уходим мы радостно, с чистой совестью, 
Opgewekt gaan we op vakantie, met een zuiver geweten
В награду за то, что работали мы, не смыкая глаз,
Als beloning voor ons onafgebroken werk
Ждут роскошные яхты и частные самолёты нас. 
Wachten ons luxe jachten en privé-vliegtuigen
Ждут Мальдивы, Монте-Карло, Лондон и Пхукет. 
Wachten ons de Malediven, Monte Carlo London en Phuket
Мы бы взяли вас, просто денег нет. 
We zouden u graag meenemen, maar er is gewoon geen geld

Хорошего вам настроения (и всего доброго); 
Een goed humeur gewenst (en het allerbeste)
Хорошего вам настроения (здоровья, главное); 
Een goed humeur gewenst (goede gezondheid is het belangrijkste)
Хорошего вам настроения (главное - это здоровье)
Een goed humeur gewenst (het belangrijkste is een goede gezondheid
Вы держитесь здесь, просто денег нет.
Houd u vol hier, er is gewoon geen geld.
Хорошего вам настроения;
Хорошего вам настроения (осенью увидимся);
Een goed humeur gewenst (we zien elkaar in het najaar)

Хорошего вам настроения;
Вы держитесь здесь, просто денег нет.